‘Soms roep ik mijn ikken bij elkaar,
Ik heb inmiddels al een aardig reservoir,
En als men vraagt: “Hé, welke ik is eigenlijk waar?”
“Ik”, “ik”, “ik”, roepen mijn ikken dan door elkaar.
En dan zwaai ik met mijn voorzittershamer
Verzoek om stilte in de bovenkamer
En dan geef ik met een vorstelijk gebaar
Het woord aan mijn ik van 9 jaar.’
– Harry Jekkers



De Odyssee van Homerus begint met een vergadering van de goden op de Olympus. De godin Athene vraagt aan haar vader Zeus of Odysseus nu eindelijk eens terug mag keren naar huis. Odysseus zit dan al een tijdje vast op het eiland van de nimf Kalypso. Odysseus heeft de woede van de God Poseidon gewekt die hem nu op allerlei manieren tegenwerkt en zijn thuisreis belemmert. Zeus stemt tenslotte in – hij geeft toe dat Odysseus het al moeilijk genoeg gehad heeft – en Hermes wordt opgeroepen om het besluit van de goden aan Kalypso mee te delen, waarna Odysseus eindelijk naar huis kan.

Het is soms een heel gedoe voordat de knoop wordt doorgehakt. En zo is het ook vaak in onszelf. Bij problemen en dilemma’s, wanneer de boel stagneert of vast komt te zitten, vindt ook ín ons een vergadering van goden plaats. Het zijn verschillende innerlijke stemmetjes die allemaal wat anders willen. De één wil zekerheid, de ander avontuur, van de één mag je die nieuwe auto kopen, de ander vindt hem te duur. Welke stem is de baas? Is er misschien een stem die zachtjes klinkt maar die wel graag gehoord wil worden? Is er een stem die monddood is? Naar welke luisteren we? En welke geeft de doorslag?

‘Het “ik” is een meerstemmig innerlijk koor: een innerlijk kippenhok.’

Onze identiteit is niet een eenduidig vaststaand iets. Het ‘ik’ is een meerstemmig innerlijk koor, een Olympus vol goden, een wereld vol stemmen, drijfveren, wisselende gedachten, impulsen en gevoelens: een innerlijk kippenhok.

Het verhaal van ons leven, onze werkelijkheid, wordt bepaald door wat zich daar in dat kippenhok afspeelt en welke stemmen daar de baas zijn. Haantjes-de-voorste zijn meestal de conditioneringen, de angsten en strategieën die, omdat ze al lang werkzaam zijn, een groef hebben gevormd in ons bewustzijn en het meeste kabaal maken. Maar meer op de achtergrond bevinden zich de verlangens en de dromen: het slapend potentieel. Pas wanneer we ons bewust worden van de repeterende boodschappen die ons worden ingepeperd door de stemmen die het hardst klinken en ontdekken dat er ook andere mogelijkheden ín ons leven zijn, kunnen er nieuwe deuren opengaan en kunnen we ons bevrijden van dat wat ons gevangen houdt, en net als Odysseus onze tocht vervolgen.

Die motieven, die zich onder de oppervlakte bevinden, noemen we ook wel archetypen. Het woord ‘archetype’ is bedacht door C.G. Jung en verwijst naar een terugkerend universeel karakter, proces, beeld of verhaalpatroon dat op alle tijden en plaatsen in kunst, literatuur, menselijke dromen, fantasieën en creaties opduikt. We herkennen ze in ons menselijk gedrag, maar ook in de mores van een heersende cultuur.